جراحی دست و شانه

در این مقاله در خصوص جراحی دست و شانه توسط دکتر پژوا سلیمانزاده توضیحاتی ارائه می شود.

جراحی دست: جراحی دست و اندام فوقانی (عبارتست از بازو، شانه، آرنج، زیر بغل، ساعد و دست) طیف وسیعی از مشکلات و درمان ها را شامل می گردد. ساختار و آناتومی بسیار پیچیده ی دست و انگشت ها، موجب بروز بسیاری از بیماری ها، اختلال عملکرد، عوارض و متعاقب آن درمان های متنوعی گشته است. ایجاد هر گونه اختلال حرکتی در دست و انگشت ها می تواند سبب بروز مشکلات عدیده در فعالیت های روزانه افراد شود.

در کل جراحی دست و شانه از دید دکتر پژوا سلیمانزاده شامل طیف وسیعی از اعمال جراحی می گردد. از جمله عمل های جراحی دست و شانه عبارتند از پیوند و ترمیم میکروسکوپی اعصاب و عروق، پیوند دست، ترمیم و جا به جایی تاندون ها، ترمیم انواع شکستگی های اندام فوقانی، انتقال برخی از تاندون ها و عضلات برای ایجاد حرکات گوناگون دست و تکنیک های نوین مثل روش های بسته که شامل آرتروسکوپی، مشاهده درون مفاصل و رفع مشکلات مفاصل با استفاده از دوربین های ظریف می گردد. خوشبختانه تجربه جراحان مجرب دست در کشور ایران زیاد بوده و می توان گفت امکان انجام تقریباً همه عمل های جراحی دست و شانه در ایران وجود دارد.

باید گفت انواع گوناگون جراحی دست و شانه وجود دارد که، بر اساس مشکل بیماران، روی دست و شانه انجام می شود.

انواع جراحی های دست

جراحی ثابت نگه داشتن و جا اندازی استخوان دست بدون باز کردن قسمت صدمه دیده دست: این روش، امکان دارد زمانی به کار رود که بخشی از دست، مثلاً انگشت ها، دچار شکستگی شود. هدف از انجام این نوع جراحی، تراز کردن استخوان شکسته و ثابت نگه داشتن قسمت صدمه دیده، حین روند بهبودی، می باشد. ثابت نگه داشتن قسمت آسیب دیده می تواند به وسیله ابزارهای داخلی نظیر میله، سیم، تراشه یا نوار و گچ صورت گیرد.

جراحی ترمیم تاندون دست: تاندونها، فیبرهایی اند که ماهچه را به استخوان متصل می نمایند. ممکن است به تاندون ها در اثر بروز عفونت، ضربه یا پارگی خود به خودی تاندون، آسیب وارد شود. ترمیم تاندون، امکان دارد به صورت اولیه، اولیه تأخیری و ثانویه، اولویت بندی گردد.

در موارد آسیب حاد، ترمیم اولیه، اغلب طی ۲۴ ساعت صورت می پذیرد. معمولاً چند روز بعد از وارد شدن آسیب، در صورتیکه پوست در اثر آسیب و زخم باز مانده است، ترمیم اولیه تأخیری انجام می شود. ترمیم ثانویه، امکان دارد حداقل ۲ الی ۵ هفته بعد از آسیب وارد شده، صورت گیرد. ترمیم های اولیه اغلب شامل عمل ترمیمی مستقیم قسمت صدمه دیده میباشد، این در حالی است که ترمیمهای ثانویه، می تواند شامل پیوندهای تاندون (اضافه نمودن تاندون از سایر قسمت های بدن به جای تاندون صدمه دیده) یا سایر عمل های جراحی پیچیده باشد.

تعویض مفصل دست: از جمله جراحی دست و شانه، تعویض مفصل دست می باشد. این نوع جراحی، که آرتروپلاستی نیز نامیده می شود، امکان دارد برای کسانی که دچار آرتروز شدید دست هستند، مفید باشد. در این عمل، مفصلی که در اثر پیشرفت بیماری صدمه دیده و از بین رفته است، با مفصل مصنوعی تعویض می گردد. این مفصل مصنوعی می تواند از جنس لاستیک سیلیکون، پلاستیک، فلز و یا بافت بدن خود بیمار (مثل تاندون) باشد.

تعویض مفصل شانه: تعویض مفصل شانه جزو جراحی دست و شانه به شمار می آید. تعویض مفصل شانه به اندازه تعویض مفصل زانو و لگن رایج نمیباشد و در صورتی که روش های درمان غیر جراحی مؤثر نباشد، انجام جراحی تعویض مفصل شانه به بیمار پیشنهاد می شود. در سالیان اخیر پیشرفت شیوه های جراحی و ارتقای کیفیت ساخت پروتزهای مفاصل مصنوعی، موجب بهبود نتایج عمل تعویض مفصل شانه شده است. سالانه بیش از ۷۰,۰۰۰ عمل جراحی تعویض مفصل شانه در سراسر دنیا صورت می گیرد که هدف مهم آنها افزایش دامنه حرکتی شانه، التیام درد و انجام کارها و فعالیتهای روزمره می باشد.

تخریب مفصل اغلب با آسیب و از بین رفتن غضروف شروع می شود و امکان دارد باعث آسیب استخوان نیز شود و به دنبال آن معمولاً محدودیت حرکتی و درد ایجاد می شود. شایع ترین دلیل صدمات مفصلی که منجر به عمل تعویض مفصل شانه می گردد ساییدگی مفصلی یا آرتروز می باشد. برخی دیگر از انواع آرتریت ها نظیر بعضی روماتیسم ها نیز ممکن است سبب تخریب شدید مفصل شانه شود.

در کل آن دسته از بیمارانی که دچار آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، نکروز بافتی به دلیل عدم خون رسانی به مفصل شانه، دردهای بسیار شدید شانه به دلیل آسیب دیدگی غضروف، شکستگی های شدید و پارگی های عضلات اصلی شانه هستند، کاندید جراحی تعویض مفصل شانه میباشند.

جراحی ترمیم اعصاب دست: دست دارای ۳ اعصاب اصلی کنترل کننده میباشد، که عبارتند از: عصب رادیال، عصب مدین و عصب اولنار. وارد شدن آسیب به این اعصاب، در اثر اصابت ضربه، امکان دارد حس لامسه دست و قدرت تحرک آن را کاهش دهد. ممکن است برخی از صدمات وارد شده به اعصاب دست، خود به خود بهبود پیدا کنند، در صورتی که برخی دیگر، نیاز به جراحی دارند.

در صورتی که آسیب وارد شده شدید باشد، امکان دارد عصب از طریق اتصال مجدد آن به دیگر انتهای عصب، یا به کمک پیوند عصب (قرار دادن اعصاب سایر قسمت های بدن به جای عصب صدمه دیده) بازسازی و ترمیم شود.

جراحی تخلیه و یا دبریمان دست (برداشتن بافت صدمه دیده): دست های ما، همواره در معرض خطر عفونت و آسیبها قرار دارند. عفونتهای دست، علت شایعی برای بیماران، جهت درمان می باشد. روش هایی که برای درمان عفونت های دست به کار می روند، عبارتند از: بالا نگه داشتن، گرم نگه داشتن، استراحت، مصرف آنتی بیوتیک و عمل جراحی. عمل جراحی تخلیه، در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که آبسه ای در دست وجود داشته باشد. این عمل به تخلیه تجمع چرکی کمک شایانی می کند. جراحی دبریمان یا تمیز کردن زخم، در صورتی انجام می شود که زخم یا عفونت دست بسیار شدید باشد. این جراحی موجب پیشگیری از عفونت بیشتر می شود و سرعت روند بهبود را افزایش می دهد.

شایع ترین جراحی دست و شانه : شایع ترین جراحی دست و شانه، جراحی آزاد سازی تونل مچ دست یا تونل كارپال می باشد.

بیماری تونل كارپال: بیماری کانال مچ دست یا عارضه تونل كارپال در صورتی بروز می کند که به عصب میانی دست هنگام عبور از کانال جلوی مچ دست فشار وارد شود. مشکل بزرگ این بیماران خواب رفتگی و گزگز انگشت هاست و اغلب انگشت های میانی، شست و نشانه درگیر می شوند. گزگز در اثر انجام برخی فعالیت‌ ها مانند پوست کندن سیب زمینی و میوه ها که فرد لازم است با دقت و قدرت جسمی را در دست بگیرد شدت می یابد. در برخی موارد گزگز شب هنگام موجب بیداری فرد می شود. برای کاهش گزگز بیمار مجبور است دست را به طرف بالا بگیرد و تکان دهد.

شیوع این عارضه در زنان چند برابر مردان است و به ویژه در بیماران با مشکلات هورمونی مانند کم کاری تیروئید و افراد دیابتی نیز بیشتر مشاهده می شود. در برخی از زنان تونل كارپال در دوران بارداری بروز می کند و اغلب بعد از زایمان خود به خود برطرف می شود.

این عارضه با انجام تست نوار عصب و عضله تشخیص داده می شود. تونل كارپال در مراحل اولیه با پرهیز از انجام فعالیت های سنگین، ورزش های کششی، بستن آتل و مصرف داروهای ضد التهاب درمان می شود. اما در صورتی که بیماری رفع نشود و شدت یابد به خصوص اینکه عضلات دست دچار ضعف و لاغر شود انجام جراحی توصیه می شود.

دکتر پژوا سلیمانزاده

فوق تخصص جراحی ترمیمی و میکروسکوپی دست و شانه

آرتروسکوپی

آرتروسکوپی یک ابزار جراحی می باشد که پزشک از آن برای رؤیت درون مفصل برای تشخیص یا رفع بیماری استفاده می نماید. واژه آرتروسکوپی به معنای دیدن درون مفصل است. Arthro به معنی مفصل و scopy به معنی دیدن است. در حقیقت آرتروسکوپ یک مفصل بین می باشد. پزشک با رؤیت درون مفصل می تواند بسیاری از مشکلات و بیماری های آن را تشخیص دهد و اقدام به جراحی برخی از آن ها توسط ارتروسکوپ کند.

بازسازی رباط صلیبی قدامی در زانو و یا خروج بافتهای ملتهب در شانه، زانو، مچ دست، آرنج و مچ پا از طریق آرتروسکوپ انجام می شود. آرتروسکوپ می تواند به خروج غضروف یا استخوانهای آزاد در آرنج، زانو، مچ پا و مچ دست کمک کند. همچنین از طریق آرتروسکوپ می توان سندرم کانال کارپ را در مچ دست برطرف نمود.

عوارض آرتروسکوپی: آرتروسکوپی با عوارض خاصی همراه نیست اما مثل هر عمل دیگری احتمال تورم، التهاب وریدها، عفونت، آسیب اعصاب، خونریزی زیاد و… وجود دارد. در صورتی که آرتروسکوپی به درستی انجام شود احتمال ایجاد عوارض کمتر از یک درصد خواهد بود.

مزایای آرتروسکوپی

• دوره نقاهت کوتاه تر
• درد کمتر بیمار پس از جراحی
• ساده شدن جراحی

معمولاً بیمار همان روز یا روز پس از عمل می تواند از بیمارستان ترخیص شود. در بسیاری از موارد بیمار می تواند پس از چند روز به سر کارش بازگردد.

دلایل انجام آرتروسکوپی

مشکلات مفصلی اغلب بعد از طی مراحل خاصی تشخیص داده می شوند. ابتدا پزشک تلاش می کند از بیمار در خصوص مشکلاتش اطلاعات لازم را کسب کند. آنگاه وی را معاینه کرده و پس از آن با انجام آزمایش ها و تصویربرداری هایی مثل رادیوگرافی ساده، ام آر آی و یا سی تی اسکن سعی می کند مشکل را دقیق تر تشخیص دهد.

در برخی موارد پس از انجام اقدامات فوق الذکر تشخیص دقیق بیماری امکانپذیر نمی باشد. در این صورت پزشک به وسیله ارتروسکوپ و دیدن درون مفصل می تواند بیماری را تشخیص دهد. از طریق آرتروسکوپ می توان پارگی لیگامان ها را در زانو و شانه برطرف نمود. ضمن اینکه می توان غضروف صدمه دیده در زانو، شانه و منیسک آسیب دیده در زانو را خارج نمود یا ترمیم کرد.

دکتر پژوا سلیمانزاده

فوق تخصص جراحی ترمیمی و میکروسکوپی دست و شانه

آرتروسکوپی مچ دست

همانطور که قبلاً اشاره شد آرتروسکوپی برای رفع مشکلاتی مانند درد مفاصل و درد بخش های مختلف بدن به کار می رود. شایان ذکر است این روش به سمت انواع مفاصل سوق پیدا کرده و اکنون برای برطرف نمودن مشکلات مفاصلی مثل زانوها، شانه، مچ دست، مچ پا، لگن، آرنج و انگشت ها کاربرد فراوانی دارد. جراح از طریق آرتروسکوپی می تواند درون مفصل را ببیند و با ایجاد برش های کوچک بعضی از مشکلات مچ دست را درمان کند. از آنجایی که در این شیوه برش های جزئی ایجاد می شود، دوره نقاهت کوتاه است و معمولاً بیماران با گذشت چند ساعت بعد از اتمام آرتروسکوپی مچ دست از مطب یا بیمارستان مرخص می شوند.

شانه

انعطاف پذیرترین اندام در بدن انسان، شانه است. از طریق این عضو از اندام فوقانی می توان بازوی خود را در مکان ‌های گوناگونی قرار داد و آن را به طرف بالا، جلو، اطراف و پشت خود چرخاند. باید گفت همین انعطاف‌ پذیری موجب می گردد شانه به آسیب و بی‌ثباتی حساس باشد. بر اساس ماهیت مشکل، در اکثر موارد شیوه های درمان غیر جراحی پیش از عمل جراحی توصیه می شوند. با این وجود، در برخی موارد، تأخیر در عمل جراحی یک شانه می ‌تواند در آینده درمان را دشوارتر سازد.

از جمله روش های عمل جراحی شانه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

آرتروسکوپی: در آرتروسکوپی، جراح یک دستگاه نازک به شکل لوله باریک را به همراه یک لنز کوچک و سیستم روشنایی، درون شکاف و برش های کوچک ایجاد شده قرار می دهد و درون مفصل را مشاهده می نماید. عکس درون مفصل به مانیتور تلویزیون انتقال می یابد و به پزشک اجازه تشخیص می ‌دهد. بدین ترتیب می توان از دیگر ابزارهای جراحی آرتروسکوپی جهت انجام ترمیم، استفاده نمود.

جراحی باز: ممکن است انجام جراحی باز در برخی از بیماران ضرورت یابد. جراحی باز اغلب از طریق برش‌های کوچک به اندازهٔ چند اینچ انجام می شود.

دکتر پژوا سلیمانزاده

فوق تخصص جراحی ترمیمی و میکروسکوپی دست و شانه

تهران،خیابان ولیعصر،ابتدای توانیر،روبروی بیمارستان دی،ساختمان شماره ۴،طبقه اول واحد ۲

۰۹۱۲۹۳۳۰۲۵۲     www.DrSoleymanzadeh.com    /   jarahitarmimi_dast   /