منتقدان موسیقی معتقدند كه آهنگسازان دوره رمانتیك به نگرش و دریافت خاصی از موسیقی دست پیدا كرده بودند كه تا آن زمان هیچ یك از موسیقیدانها به آن حد از درك و بیان احساسات در موسیقی دست پیدا نكرده بودند. بقولی آنها به كشف كهكشانیه! حسی نایل شده بودند كه صمیمیت، غافلگیری، حالت مالیخولیایی، شعف و آرزومندی از جلوه های بارز ساخته هایشان بود. در این میان آنها توانستند آوازها و اپراهای زیادی در ستایش عشق رمانتیك پدید آورند كه اغلب بیانگر دلباختگی و غمزدگی در عشق به معنای عام بودند.
چایكفسكی در باره سنفونی چهارم خود گفته : “حتی یك میزان هم از این سنفونی نبوده كه به راستی آنرا حس نكرده باشم و بازتاب درونی ترین احساسم نباشد.” و یا اگر به هر یك از آثار شوپن مراجعه كنید خواهید دید كه نهایت بیان احساسات انسانی در آنها نهفته است.
یكی از دلایلی كه موسیقی در این دوران به این سطح از درك و احساسات انسانی رسید، مقارنت این سبك از موسیقی با نهضت های ناسیونالیستی در جهان بود. در این زمان آهنگسازان با خلق آثار ارزشمندی به تشریح افسانه ها، وقایع تاریخی ، انقلابها و …. در سرزمین های خود پرداختند و آگاهانه شروع به خلق آثاری با هویت های ملی كردند. بطوریكه بسادگی میتوان تضاد و اختلاف موسیقی میان سبك رمانتیك را با سبك مثلا كلاسیك دریافت و آن اینكه موسیقی كلاسیك جهانی تر است و به محدوده جغرافیایی خاصی تعلق ندارد نه موسیقی رمانتیك كه ریشه در وقایه ملی آهنگساز دارد. جالب آنكه اگر دقت كنیم این سبك موسیقی بیشتر در مناطقی از دنیا خلق شد كه نهضت های ناسیونالیستی فعالتر بودند مانند لهستان یا روسیه یا چك و حتی آلمان.
نمونه بارز از این قطعات اتود انقلابی شوپن (شماره ۱۲ اپوس ۲۰) كه اصلا” بخاطر اشغال لهستان توسط آلمانها نوشته شد. متاسفانه فقط فایل midi رو تونستم پیدا كنم كه البته كیفیت قابل توجهی هم داره، به این قطعه گوش كنید و سعی كنید احساس آهنگ ساز را در آن كشف كنید، احساسی كه ناشی از اشغال سرزمینش توسط بیگانگان است، بسیار زیباست. اتود انقلابی از شوپن
