یکولو پاگانینی (به ایتالیایی: Niccolò Paganini) (زاده ۲۷ اکتبر ۱۷۸۲ (میلادی)- درگذشته ۲۷ مه ۱۸۴۰ (میلادی)) نوازنده ویولون، ویولا، گیتار و آهنگسازی ایتالیایی است. پاگانینی یکی از نامدارترین و بزرگترین نوازندگان ویولون در تاریخ موسیقی است. او با ابداع تکنیکی بدیع در نواختن ویولون، انقلاب عظیمی در نوازندگی این ساز برپا نمود. آثار او در عین برخورداری از لطافت و ملودی‌های زیبا، قطعات فوق العاده مشکلی از نظر تکنیک نوازندگی هستند. با وجود نوازندگان سرشناسی چون ویوتی و کرویتزر در سده هجدهم و نوزدهم، پاگانینی گوی سبقت از همه آن‌ها ربود و خود را به عنوان برجسته‌ترین نوازنده ویلن معرفی کرد.
پدرش نوازنده ماندولين ومردي سختگيروخشن بود.اوتصميم گرفت براي کسب درامد بيشترفرزند خود را که علاقه فراوان به موسيقي نشان ميداد مانند موتسارت کودکي نابغه تربييت کند.
او فرزندش را با ويلن اشنا نمود و او را موظف به انجام تمرينات سخت نمود.نيکولوي کوچک هر روز ساعتها با ويلن خود دمساز بود بدون انکه اجازه داشته باشد با کودکان وهمسالان خود به تفريح و بازي بپردازد.پدرش از فرستادن وي به مدرسه نيز خودداري کرد و تنها تعليم او اشنايي با نتها و تبحر در موسيقي بود.به زودي توانست اثار کرلي تارتيني و ويوالدي و ويوتي را بدون انکه معلمي داشته باشد بنوازد.مهارت وي در انزمان که بيشتر از۹سال نداشت باعث تعجب و حيرت همگان شده بود.قبل از رسيدن به۱۶سالگي به واسته خشونت پدر خانه را ترک کرد.در اين زمان در نواختن ويلن به درجه کمال رسيده بود و هيچ استادي خود را لايق تعليم وي نمي دانست.هنرنمايي او در ويلن شهرت فراوان برايش به ارمغان اورد.گاهي براي تفريح حضار۲يا۳سيم را از کا مي انداخت و ادامه موسيقي را بر روي۱يا۲سيم باقي مانده به اجرا در مي اورد.
در اين زمينه او بعدها قطعه اي براي سيم سل ويلن نوشت که نيازمند تکنيک بسيار قوي است.يکي از روزنامه هاي وين در مورد او نوشته بود:پاگانيني ويلن را از جايي اغاز کرد که ديگران به انجا ختم کرده اند.مهارت افسون گرانه او باعث شد تا شايع کنند وي در عوض ان همه مهارت و چيره دستي روح خود را به ابليس فروخته است و اين شيطان است که ارشه او را بحرکت در مي اورد و عده اي از او به عنوان يک موجود شيطاني و مرموز وحشت داشتند.
پاگانيني تکنيکهاي تازه اي را به ويلن افزود از جمله:دوبل کوردها دوبل تريلها و پيتزيکاتوي ماهرانه دست چپ.بسياري از موسيقي دانان بزگ مثل:لست شوپن شومان شوبرت از تکنيکهاي وي در پيانو استفاده کردند.در اهنگسازي لحن روسيني به خصوص شيوه اي که در اورتورهايش به کار ميبرد مورد توجه پاگانيني بود.
او در۵۸سالگي در اثر عفونت گلو در گذشت و ثروتي بالغ بر ميليون لير براي تنها پسرش باقي گذاشت.شبه شيطاني بودن وي حتي پس از مرگ نيز دامن گير او شد و کليساي کاتوليک از تدفين او در گورستان مسيحيان ممانعت کرد و جسد وي مدتها از محلي به محل ديگر انتقال مي يافت تا انکه سرانجام پس از ۵سال از مرگ وي اجازه داده شد تا در گورستان پارما در ايتاليا به خاک سپرده شود.
مهمترين اثرهاي وي عبارتند از:۲۴کاپريس براي سولوي ويلن ۶کنسرتوي ويلن تعداد زيادي سونات براي ويلن و ارکستر ۱۲سونات ويلن و گيتار ۱۴کوارتت و يک کوارتت زهي.
