بیشک این روزها بیشترین کلمهای که نه تنها در ایران بلکه در جهان گفته، شنیده و نوشته میشود «فوتبال» است. با اینکه از یک ورزش صحبت میکنیم اما آنچه تا این حد مهم و پررنگش میکند وجه دیگرش یعنی سرگرمی است که البته به واسطه خصلت ذاتیاش یعنی رقابت، معنا پیدا میکند. جذابترین رویداد جهان هم به واسطه درگیر شدن تمام کشورها اتفاق میافتد و آن چیزی نیست جز فینال جام جهانی فوتبال. حالا در ایران مجموعهی فرهنگی «سازباز» تصمیم گرفته از زاویهی جدیدی به این رویداد نگاه کند و به جای اینکه در سالنِ اجرای موسیقی فوتبال پخش کند و مخاطبان را دور هم جمع کند همچنان موسیقی را به عنوان سوژهی اصلی کارش حفظ کند. با چنین دیدگاهی آنها سراغ رویدادی به «نام شبهای گروه بی» رفتند و تصمیم گرفتند موسیقی چهار کشور گروه بی، یعنی ایران، اسپانیا، پرتغال و مراکش را در تالار وحدت روی صحنه ببرند. پدرام نیکسیرت مدیر مجموعه فرهنگی سازباز در این رابطه میگوید؛ «در ابتدا تنها یک ایده داشتیم. گروه ایران در جام جهانی که مشخص شد حسام گرشاسبی (موزیسین و روزنامهنگار) با من تماس گرفت و گفت فکر نمیکنی باید یک فستیوال بر اساس موسیقی کشورهای گروه بی برگزار کنیم؟ همان روز به این نتیجه رسیدیم که این کشورها موسیقی غنی و اصیلی دارند. فادو در پرتغال، فلامنکو در اسپانیا، Gnawa در مراکش، موسیقی اصیل و بومی ایران هم که جای خود دارد. فرصت خوبی بود که وقتی کشورها در رقابت هستند ما در ایران فستیوالی داشته باشیم که از موسیقی به عنوان معرفی فرهنگها استفاده کنیم».
اما وقتی فوتبال شروع میشود عملاً همه چیز تمام میشود. همین هم باعث میشود بیشتر گروههای موسیقی در این یک ماه سراغ کنسرت نروند. همه صبر میکنند تا نتیجه را ببینند و بعد به کارشان برسند. قطعاً در چنین شرایطی همه چیز تحت تاثیر جذابیت فوتبال قرار میگیرد. دکتر محسن رنانی اقتصاددان نهادگرا و استاد دانشگاه اصفهان وقتی سال گذشته برای اولین بار به دیدن مسابقه فوتبال میرود چنین مینویسد: «من امروز یکی از اعجاببرانگیزترین پدیدههای ساخته دست بشر یعنی فوتبال را برای اولین بار از نزدیک میبینم. پیش از این هم فوتبال را در کنار کامپیوتر و پول و چند مورد دیگر، جزء «اشرف مخلوقات انسانی» میدانستم؛ اما امروز آمدم تا آن را از نزدیک ببینم. اینجا همه با هیجان بازی را دنبال میکنند و من تنها چیزی که نمیبینم بازی است. من محو این حماسهی انسانیام که ۹۰ دقیقه در استادیوم آزادی جریان دارد. آنچه روی چمن ورزشگاه در جریان است یک مساله فرعی است. چه عطشی، چه موجی از انرژی، چه شوری و چه کلاس درسی است اینجا. میاندیشم که چه ظرفیت آموزشی عظیمی دارد این فوتبال. چه ظرفیتی برای هیجان و سرگرمی، چه ظرفیتی برای تمرین نظم، هماهنگی و تولید همبستگی اجتماعی. معجزه است که میتوان با یک توپ بادی، چنین سرمایه عظیم اجتماعی تولید کرد. دریغ که سیاستمداران ما این ابعاد مهم فوتبال را نمیبینند».
هر رویداد فرهنگی میتواند زیر سایهی چنین اتفاقی گم شود اما سازباز تا اینجا پیش رفته است و دو روز دیگر شبهای گروه بی را برگزار میکند. اما در روند رسیدن به این اجرا مشکلات متفاوتی از جمله زمانبر بودن پروسه صدور مجوز برای گروههای خارجی که حداقل حدود ۴۵ روز طول میکشد، تغییر ناگهانی قیمت دلار و دو برابر شدن دستمزد هنرمندان خارجی و عدم اطمینان موزیسینهای خارجی، چند بار این رویداد را تا پای توقف برده است. نیک سیرت در رابطه با این مشکلات به خبرنگار موسیقی ما توضیح میدهد: «دوست داشتیم یک هفته پیش از شروع جام جهانی این رویداد را برگزار کنیم تا زیاد تحت تاثیر قرار نگیریم و مخاطبان را راحتتر در سالن داشته باشیم اما با توجه به ماه مبارک رمضان این امکان فراهم نشد. بنابراین تاریخی را انتخاب کردیم که بازی مهمی وجود نداشته باشد. ما در گام اول سراغ موزیسین های درجه یک رفتیم و خوشبختانه همه آنها در گام اول همکاری کردند. آقای ناظری که تا امروز به ما لطف داشتند و به همراه گروه مولوی روی صحنه خواهند رفت. خوزه لوئیس مونتون از اسپانیا، کمانه از پرتغال و عزیز سهماوی از مراکش، همگی به ما جواب مثبت دادند. پروسه ۴۵ روزه مجوز طی شد و همگی تایید شدند. گروه مراکشی به شکل غیر حرفه ای به ما گفتند ما در این تاریخ در فستیوال دیگری شرکت میکنیم و پس از آن هم گفتند در این شرایط ما ترجیح میدهیم به ایران سفر نکنیم. کارمان را با گروههای دیگر ادامه دادیم و البته با لطف محسن شریفیان گروه لیان را اضافه کردیم».
در حالی که همه چیز طبق برنامه پیش میرفت و بلیت فروشی اجرا هم آغاز شد اتفاق دیگری رخ داد و گروه پرتغالی از حضور در این رویداد انصراف داد. اتفاقی که فلسفه وجود شبهای گروه بی را زیر سوال برد. نیک سیرت در این مورد توضیح میدهد: گروه پرتغالی به شکل عجیبی ما را شگفت زده کرد. البته چند وقت پیش هم مشکلی وجود داشت که حل شد. پس از صدور مجوزها به ما گفتند که یکی از اعضای گروه را تغییر میدهیم و ما با توجه دریافت مجوز مخالفت کردیم و گفتیم امکانش وجود ندارد. این موضوع را حل کردند و در ارتباط بودیم. گاهی چند روز دیر جواب میدادند اما ما تعجب نمیکردیم چراکه گروهشان در تورکنسرت آمریکا بود. پنج روز پیش هم تاریخ بلیط هواپیما را اعلام کردیم و تایید کردند. حتی یکی از اعضای گروهشان که عکسی ارائه نکرده بود که دو روز پیش فرستادند. چندین سوال تکراری از جمله محل برگزاری و اقامتشان را پرسیدند و ما با اینکه قبلاً اعلام کرده بودیم باز هم پاسخ دادیم. اما دیشب ایمیل عجیب و غریبی از آنها دریافت کردیم که اعلام کردند با توجه بیبرنامگی مالی ما نمیتوانیم در این رویداد حضور داشته باشیم و آرزو میکنیم فستیوال با قدرت برگزار شود. ما همان لحظه اعلام کردیم اگر از بابت گرفتن دستمزدتان در ایران اطمینان ندارید شماره حساب بینالمللی اعلام کنید تا نیمی از دستمزدتان را واریز کنیم. اما پاسخشان مسائل را روشن کرد. آنها گفتند ما در ایران احساس راحتی نمیکنیم و الان زمان مناسبی برای حضور در ایران نیست. حتی ما گفتیم هر پیشنهادی برای حضور دارید ارائه دهید اما دیگر پاسخ ما را ندادند. با آقای مونتون وارد مذاکره شدیم و ایشان قبول کردند تا در شب دوم هم به جای کمانه روی صحنه بروند. حالا دیگر رویداد از کانسپت اصلی خود خارج شده است اما با این حال ما فکر کردیم با توجه به مسیر دشواری که طی کردیم برگزار شدن این دو شب کنسرت بهتر است و مردم چند اجرای با کیفیت بسیار بالا خواهند دید».