یادداشت ذیل به بهانه این وعده نگاهی به ویژگی های این گروه انداخته است:
از سال ۱۳۸۰ به بعد، تقریباً عادت كرده ایم هر سال شاهد یك اثر جدید از تركیب چهار نفره حسین علیزاده، كیهان كلهر، محمدرضا و همایون شجریان باشیم! این آثار نه تنها از جهت حضور به اصطلاح متداول «شاخص ترین چهره های موسیقی معاصر ایران»، بلكه از آن جهت دارای اهمیت است كه در حیطه موسیقی آوازی و گروه نوازی، این آثار از موفق ترین آثار تولید شده از این دست است و همچنان مورد توجه ویژه قرار دارد. در سالیان اخیر، تمایل به موسیقی عامه پسند شهری، تلاش جهت فروش بیشتر، عدم حضور و فعالیت گروه های منسجم با پشتوانه قوی و مسائلی اینگونه سبب نزول كیفی آثار موسیقی كلاسیك ایران شده است. همه این مسائل نیز به توجه بیشتر به حضور شجریان و علیزاده و كلهر دامن زده است. در سال های اولیه پس از انقلاب دو گروه عارف و شیدا به سرپرستی و آهنگسازی هنرمندانی چون لطفی، علیزاده و مشكاتیان، آثار ارزشمند و قابل ارجاعی را در حیطه گروه نوازی موسیقی ایران، از خود به یادگار گذاشتند. در دهه هفتاد، شاهد كمرنگ شدن و به تدریج محو شدن این گروه ها بودیم. در این دهه از سوی دیگر علیزاده با تشكیل گروه هم آوایان، نوعی دیگر از تجربیات خود در موسیقی ایرانی را به نمایش گذارد. محمدرضا شجریان، به عنوان شاخص ترین خواننده آواز در موسیقی معاصر ایران كه آثار ارزشمندی در دهه شصت اجرا كرده بود، در دهه هفتاد با انتشار هر ساله یك اثر صوتی، آثار متعددی را ارائه كرد كه با وجود دارا بودن خصوصیات عمومی موسیقی ایرانی، آثاری در خور و شاخص و ممتاز محسوب نمی شدند. برخی شرایط اجتماعی دهه هفتاد را علت مهجوری موسیقی دستگاهی ایران قلمداد كردند و برخی دیگر پراكنده شدن گروه های منسجمی چون عارف و شیدا را علت می دانستند. با این حال در سال ،۱۳۷۹ با گردهمایی چهار موسیقیدان از چهار نسل، گروه بی عنوانی شكل گرفت كه عنوانش را مرهون حضور اعضای آن است.
«زمستان است»، «بی تو به سر نمی شود» و «فریاد» حاصل همكاری این گروه تاكنون بوده است. اسفندماه گذشته گروه كنسرت آثار جدید خود را در آمریكا و كانادا اجرا كرد. حس همدلی، دوستی و احترام متقابل، این گروه را در حال حاضر به عنوان منسجم ترین گروه اجراكننده موسیقی كلاسیك ایران، شناسانده است. اغلب آثار اجرا شده، از ساخته های حسین علیزاده، در بستری متفاوت تر از قبل اجرا می شود. با وجود حضور تنها دو ساز ملودیك و یك ساز كوبه ای، به دلیل نحوه اجرا، دانش و تسلط و خصوصیات اجرا، گروه از حجم صوتی قابل قبولی برخوردار است.
علیزاده و كلهر در این آثار، به یك تبادل و تفاهم اجرایی در گفت وگوی بین دو ساز دست یافته اند. با این حال چون فضای ذهنی و اجرایی این دو كاملاً متفاوت است، تولید تضاد جدی هم می كند. اما این تضاد به یك مرجع سوم شنیداری تن داده است كه الگوی جدیدی برای همنوازی سازهای ایرانی پیشنهاد می دهد. هر چند نقدهای اصولی و تكنیكی فراوانی هم بر اجرای این گروه وارد است با این حال در الگوی پیشنهادی آنان نه از سؤال و جواب های كشدار، طولانی و خسته كننده سازها خبری هست و نه از ریتم های معمولی و مرسوم (شش هشتم) و این تنها خصوصیت در خور توجه گروه است.
در سالیان دور پیشین، مثلاً یك ویلن با ملودی ساده و ریتم ساده تری جملاتی را می نواخت و پس از وقفه ای كه تنبك آن را پوشش می داد، تار، همان حالات را با اندكی تغییر تكرار می كرد. اما اكنون، جوش و خروش تار و كمانچه، لحظه ای آرام و قرار نمی گذارد. ریتم های تركیبی و چندوجهی، در هم تنیدگی نغمات و ملودی ها، فضاسازی های جالب توجه (و البته در خور نقد) یكی برای دیگری و تحرك از خصوصیات همنوازی های علیزاده و كلهر است. میزان تأثیر این الگوی اجرایی به گونه ای است كه گاه مخاطب فراموش می كند خواننده و آوازی نیز در كل اثر حضور دارد. نوسان و نبود وحدت موزیكالیته در اجرای این گروه نیز شاید حاصل همین برخورد باشد. هر چند به هنگام اجرای آواز و تصانیف تركیب مجموعه در بیان موسیقی ایرانی به اوج می رسد. بی تردید اجرای این گروه قابل نقد و بررسی است اما با توجه به خیل كثیر آثاری كه نه سخنی برای گفتن نه صوتی برای شنیدن و نه احساسی برای برانگیختن دارند اجرای شجریان ـ علیزاده _ كلهر، در خور توجه و تحسین است. باید به انتظار همنوایی دیگری نشست و آخرین اثر این گروه را هم شنید تا شاید دقیق تر بتوان به این نوشتار استناد كرد.
اشتراک گذاری مطلب
لینک کوتاه برای مطلب
ایمیل شما آشکار نمی شود
